Nghệ sĩ Trần Thị Xuân, bạn đời của GS-NSND Trần Bảng, mẹ của NSƯT Trần Lực, một trong những nghệ sĩ chèo đầu tiên của Việt Nam, đã qua đời ngày 19.10, hưởng thọ 83 tuổi.
Tang lễ cử hành lúc 9 giờ 30 ngày 24.10 (tức ngày 24.9 năm Bính Thân) tại nhà tang lễ Bệnh viện T.Ư 108 số 5 Trần Thánh Tông, Hà Nội. Hỏa táng tại nhà hóa thân hoàn vũ Văn Điển, Hà Nội. An táng tại nghĩa trang Cổ Am, Vĩnh Bảo, Hải Phòng.
Nghệ sĩ Trần Thị Xuân quê Vĩnh Phúc, tham gia lực lượng thanh niên xung phong khi chưa đầy 20 tuổi. Đến chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954, do yêu cầu cấp trên thành lập một đoàn văn công tiền phương phục vụ chiến dịch, bà là người được chính nghệ sĩ Trần Bảng lựa chọn. Gương mặt đẹp, vóc dáng chuẩn và giọng hát chèo cuốn hút không chỉ khiến nghệ sĩ Trần Bảng bị thuyết phục mà còn khiến trái tim ông xao xuyến suốt dọc hành trình lên Điện Biên. Nhưng đến ngày hòa bình, về lại Hà Nội họ mới cưới nhau và sớm có con trai đầu lòng.
Tuổi xuân sắc, nghệ sĩ Trần Thị Xuân đã vào nhiều “vai mẫu” nổi tiếng như vai Thị Kính trong vở chèo cổ nổi tiếng Quan Âm thị Kính, vai nàng Ba trong Lọ nước thần, vai mụ Quán trong Súy Vân; vai Ngát trong vở chèo hiện đại Máu chúng ta đã chảy…
Là diễn viên chèo thế hệ đầu tiên từ sau giải phóng, nên nghệ sĩ Trần Thị Xuân có may mắn được các thầy cô lão luyện trong làng chèo thuở ấy như cụ cả Tam, cụ Năm Ngũ, cô Dịu Hương, cô Minh Lý… truyền dạy kỹ càng. Bà đã tiếp thu được những giá trị tinh hoa, bài bản từ những bậc thầy đáng kính. Bà cũng là bạn diễn ăn ý của những nghệ sĩ vang danh như NSND Chu Văn Thức, NSND Mạnh Tuấn, NSƯT Bạch Tuyết…
Sau 10 năm theo nghiệp diễn, nghệ sĩ Trần Thị Xuân chuyển sang làm công tác giảng dạy tại Trường Sân khấu Điện ảnh, góp phần đào tạo khóa diễn viên chèo đầu tiên, truyền thụ những kiến thức quý về chèo cổ đã được học từ những người thầy đáng kính. Những “vai mẫu” như thị Kính, mụ Quán được bà dạy cho nhiều thế hệ học sinh và đã có người thành danh trên sân khấu chèo như học trò cưng NSƯT Minh Thu là con gái của đồng nghiệp, NSND Mạnh Tuấn. Đến khi Nhà hát chèo Việt Nam chiêu sinh đào tạo lớp diễn viên chèo mở tại nhà hát, nghệ sĩ Trần Thị Xuân lại về phụ trách lớp diễn viên này và chủ yếu gắn bó với công tác giảng cho đến lúc nghỉ hưu.
